دیگ بخار و طبقه بندی آن

در مبحث  انواع دیگ بخار و طبقه بندی آن ابتدا بایستی به تعریف دیگ بخار بپردازیم ، همانطور که می دانیم دیگ به مخزن تحت فشار بسته ای اطلاق می گردد که در داخل آن ، سیالی برای استفاده در خارج از آن گرما می بیند. این گرما توسط احتراق سوخت (جامد ، مایع ، یا گاز) یا توسط انرژی هسته ای یا برق تولید می شود . دیگ بخار پر فشار : به دیگی اطلاق می شود که بخار آب را در فشاری بالاتر از ۱۵ psiتولید نماید.

دیگ آبگرم گرمایشی :

عبارتست از دیگی که در ان هیچگونه بخار آبی تولید نمی شود ، لیکن آبگرم ان به منظور گرمایش در یک مدار به گردش در امده و مجددا به دیگ باز می گردد. فشار اب در این دیگ در نقطه ی خروجی ان نباید   160 psigیا دمای ان از ۲۵۰ F تجاوز نماید.اینگونه دیگ ها را دیگ های گرمایشی کم فشار نامند، که مطابق بخش پنج ایین نامه دیگ های گرمایشی از ایین نامه ASME ساخته می شوند. چنانچه فشار یا دما از این حدود تجاوز نماید ، دیگ باید مانند دیگ های پر فشار و طبق بخش یک ایین نامه ASME طرح شود.

دیگ آبگرم مصرفی :

به دیگی گفته می شود که بطور کامل پر از آب بوده و برای استفاده خارجی آبگرم تولید می نماید(آبگرم ، دیگر به دیگ بر نمی گردد.) فشار ان از ۱۶۰ Psgi یا دمای ان از ۲۵۰ F  تجاوز نمی کند. این نوع دیگ ها را نیز در زمره دیگ های کم فشار قرار داده و انها را مطابق  بخش چهار(دیگ های گرمایشی) آیین نامه ASME  می سازند. چنانچه فشار یا دما از این حد تجاوز نماید، این دیگ ها باید مطابق دیگ های پرفشار طراحی شوند.

مهندسین ترجیح می دهند که واژه مولد بخار را بجای دیگ بخار بکار ببرند، زیرا کلمه دیگ معرف تغییر فیزیکی سیال داخل ان است ( باید توجه داشت که در صنعت ایران از واژه دیگ برای Boiler که ترجمه فارسی ان جوش اورنده است استفاده می شود و در این اینجا منظور نویسنده از دیگ، همان واژه جوش اورنده است که معرف تغییر فیزیکی مایع درون ان می باشد.

دیگ ها را همچنین می توان طبق طبیعت موارد استفاده از انها رده بندی نمود. گروه بندی رایج عبارت است از : دیگ های ساکن ، قابل حمل ، لکوموتیوی ، و دریایی

نوع ساختمان دیگ ها را نیز می توان به ترتیب زیر گروه بندی نمود :

* دیگ های چدنی :

واحدهای گرمایشی کم فشاری هستند که قطعات فشاری ان توسط ریخته گری از چدن ، برنز، یا برنج ساخته می شوند. این دیگ ها را بیشتر بر اساس شیوه ای که محفظه های ریخته گری شده ان بر هم سوار می شود گروه بندی می کنند، این محفظه ها تووسط پسانک های فشاری سر لوله های خارجی و پستانک های پیچی به همدیگر محکم می شوند.

سه نمونه از دیگ های چدنی عبارتند از :

• دیگ های پره ای عمودی که پره ها بطور عمودی بروی یکدیگر قرار گرفته و توسط پستانک های فشاری یا پیچی به دیگر متصل می شوند.
• دیگ های پره ای افقی که پره ها بطور افقی پهلوی هم قرار می گیرند.در این وضعیت طرز قرار گرفتن پره ها نسبت به هم مانند پشت سر هم قرا گرفتن برش هایی از یک قالب نان مکعب مستطیلی است.
• دیگ های چدنی کوچک با ریخته گری بصورت یکپارچه ساخته می شوند. این دیگ ها در گذشته جهت تهیه ای اب گرم بکار می رفتند.

* دیگ های فولادی :

دیگ های فولای ” می تواند از نوع پرفشار یا کم فشار باشند و امروزه بطور معمول از ساختمان جوشی برخوردار هستند. این دیگ ها به گروه های زیر تقسیم می شوند:

• دیگ های لوله دودی که در انها محصولات احتراق از داخل لوله ها عبور می نمایند در حالیکه اب پیرامون لوله ها را در بر می گیرد. این دیگ ها بطور مفصل در فصول بعدی مورد بحث و توصیف قرار خواهند گرفت.
• دیگ های لوله ابی که در انها اب از داخل لوله ها و محصولات احتراق از اطراف انها عبور می نمایند.

دیگ های لوله دودی بطور معمول تا ظرفیت  35000 Ib/hr   وفشار ۳۰۰ Psia  ساخته می شوند ، در شرایط بالاتر از این حدود دیگ های لوله ابی مورد استفاده قرار می گیرند. دیگ های لوله دودی به دیگ های پوسته ای نیز معروفند. در اینجا اب و بخار اب در درون پوسته محبوس می باشند.این نوع دیگ حجم بخاری را که دیگ می تواند تولید نماید محدود می کند. در رابطه با فشار ، پوسته های بزرگ ، ضخامت بسیار زیادی را احتتیاج خواهد داشت و این موضوع ساخت انها را گران می نماید.